Hizan'da Yeni Bir Bitki Türü Keşfedildi

Van YYÜ Eğitim Fakültesi Biyoloji Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi Mehmet Fırat’ın Hizan ilçesinde keşfettiği bitki, Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yelda Güzel ile birlikte yazdıkları makaleyle bilim dünyasına yeni bir Rhabdosciadium türü kazandırıldı. 
Çok sayıda yeni bitki türü keşfiyle son yıllarda ismini duyuran ünlü botanikçi Mehmet Fırat; Bitlis’in Hizan ilçesinde yer alan İhtiyarşahap (Kavuşşahap) Dağlarında 2015-2018 yılları arasında floristik arazi çalışmaları esnasında, Rhabdosciadium cinsinden ilginç bir bitki türüne rastladı. Yeni türe ait örnekleri toplayan ve daha sonra üzerinde detaylı incelemeler yapan Fırat, 2018 yılında MKÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yelda Güzel ile birlikte yeni türün yayını hazırladı. İki bilim insanının hazırladığı yayın, Yeni Zelanda’da da yayın yapan ’Phytotaxa’ adlı dünyanın önde gelen taksonomi dergisinde yayımlandı. Böylece ünlü botanikçi Fırat’ın keşfettiği yeni bitki türü dünya literatüründeki yerini aldı. 

“Yeryüzünde yeni tür olarak kayıtlara geçti” 
İHA muhabirine konuşan Araştırma Görevlisi Mehmet Fırat, Bitlis’in Hizan ilçesinde yaptığı detaylı araştırmalarda İhtiyarşahap Dağları’nda gezerken, Rhabdosciadium türüne rastladığını belirtti. Bulduğu yeni tür üzerinde detaylı incelemeler yaptığını ifade eden Fırat, “Yaptığım incelemeler sonucunda bunun yeni bir tür olduğuna karar verdim. Daha sonra Mustafa Kemal Üniversitesinden meslektaşım Doç. Dr. Yelda Güzel ile birlikte yeni türün yayını hazırlayarak bilim dünyasına tanıttık. Bitki yeryüzünde yeni tür olarak kayıtlara geçti” dedi. 

“Rhabdosciadium, Maydanozgiller ailesinden bir cinstir” 
Rhabdosciadium cinsinin Maydanozgiller ailesinden bir cins bitki olduğuna dikkat çeken Fırat, “Bu cinsin 3’ü Türkiye’de, 3’ü İran’da olmak üzere dünyada 6 cinsi vardı. Cinsin 3 üyesi İran’da Hürmüz Boğazı’nın dağlık kesiminden başlayarak Zagros Dağları boyunca Türkiye sınırlarına kadar yayılış gösterirken, Türkiye de ise mevcut 3 tür Toros Dağlarının Zagroslara doğru uzanan hattı boyunca Malatya, Diyarbakır, Bingöl, Erzincan, Elâzığ Osmaniye ve Hatay da yayılış göstermektedir. 2013-2014 yıllarında yaptığımız çalışmalarda Hakkari’nin Cilo-Sat Dağlarında bir tanesini keşfetmiştim. Ancak ‘Rhabdosciadium anatolyi’ adıyla Rus bilim insanları bunu yayınladı. Benim keşfim geç kaldı. Tabi daha sonra 2015-2018 yıllarında İhtiyarşahap Dağlarında ‘Rhabdosciadium hizanense’ türünü keşfettim” diye konuştu. 

“Dünyada tür sayısı 8’e çıktı” 
Keşfedilen yeni türle birlikte dünyada sayılarının 8’e çıktığını ve bunlardan 5 türün Türkiye’de olduğunu dile getiren Fırat, sözlerini şöyle sürdürdü: 
“Çok nadir de olsa taze sebze olarak tüketildiği görülmüştür. Ama bunun Hakkari’de keşfedilen en yakın akrabası peynirde, taze salata olarak ve yoğurtta çok tüketilmektedir. İlk 2015 yılın Ağustos ayında keşfetmiştim. Yeni Zelanda’da da yayın yapan ’Phytotaxa’ adlı dergide geçtiğimiz hafta yayınlandı. Keşfedilen yeni bitki türüyle birlikte dünyada tür sayısı 8’e çıktı. Bitlis’in Hizan ilçesinde ve Hakkari’de keşfedilen son iki yeni tür, diğer akrabalarından çok farklıdır.” 
1999 yılından beri Bitlis yöresinde çalışmalar yaptığını ve bu çalışmalarını 2011 yılında artırdığını dile getiren Fırat, özelde Hizan ilçesi olmak üzere projelerinin olduğunu söyledi. Fırat; tıbbı ve aromatik bitkilerle alakalı çalışmalarını hem yayın olarak hem de kitap olarak yakında yayımlamayı hedeflediğini kaydetti.